Over 8 oorzaken van eenzaamheid na seksueel trauma en het nut van groepen
Als je seksueel misbruik hebt meegemaakt, gaat dat in jouw leven een enorme grote rol – de hoofdrol – spelen. Dat is een aanslag op jouw levensgeluk. Het is ontzettend moeilijk met dit trauma je weg in de wereld te vinden. Niet in de laatste plaats door de eenzaamheid die hand in hand gaat met seksueel misbruiktrauma.
Daarom is het ontzettend belangrijk dat lotgenoten van seksueel misbruik elkaar ontmoeten, in praatgroepen bijvoorbeeld. Na deelname aan een lotgenotengroep is het heel belangrijk een volgende stap te zetten, dan kan de verwerking echt gaan starten in een van onze therapiegroepen.
Het maakt niet uit of het online of offline seksueel geweld is geweest: de schade is nagenoeg dezelfde. Ook na online seksueel geweld moet een slachtoffer herstellen. Een praatgroep is een veilige manier om het misbruik te verwerken en je minder eenzaam te voelen.
In dit artikel lees je welke schadeposten zijn verbonden aan seksueel trauma, op welke manieren misbruik eenzaam maakt, en waarom therapiegroepen zo waardevol zijn in je verwerkingsproces.
Schadepost 1: eenzaamheid (door het geheim)
Doordat seksueel misbruik in de kindertijd bijna altijd verborgen blijft in een geheim, wordt een mens eenzaam. Het begint eigenlijk al tijdens het misbruik. Er is op dat moment niemand die jou kan helpen en beschermen. Gek genoeg is de dader de enige die jou dat op dat moment kan geven.
Een kind is afhankelijk van de volwassenen om zich heen en is niet in staat zichzelf te beschermen. Hoe ingewikkeld is het dan dat de volwassene die je vertrouwde of die je wel moest vertrouwen, jou dit aandoet? Het zorgt voor een niet te bevatten verwarring die bijdraagt aan de intredende eenzaamheid.
Juist ook omdat het kind in een afhankelijkheidspositie zit, zal het de schuld automatisch bij zichzelf zoeken. Een kind is bang iets verkeerd te hebben gedaan. Die dynamiek zie ik ook bij volwassen slachtoffers: het schuldgevoel is een taaie. Die verdwijnt als laatste.
Op de een of andere manier weet een kind – ook als de dader dat niet expliciet heeft gezegd – dat je er maar beter niet over kan spreken. Niet zelden wordt het kind gemanipuleerd en soms bedreigd om er niet over te spreken. “Niemand zal je geloven”, is wat er vaak door daders is gezegd.
Schuld en schaamte zijn de ingrediënten die er mee voor zorgen dat jij niet praat over wat jou als kind is overkomen. De handelingen beschrijven die wij moesten doen of ondergaan is ontzettend moeilijk. Alsof er een slot op onze stem zit, die onze keel dichtknijpt. Schaamte zorgt ervoor dat wij willen verdwijnen.
Het meedragen van zo’n schadelijk geheim is een aanslag op je levensgeluk. Het geheim moet worden doorbroken. Pas dan kan je volgende stappen zetten. Heel vaak hebben wij het besluit genomen nooit meer over de ervaring te spreken en net te doen of het niet gebeurd is. Wij verdringen het seksueel misbruik. Maar op een goede dag komt het geheim toch weer terug en blijkt dat het verdringen van deze ervaringen niet gaat.
“Het geheim moet worden doorbroken maar heel vaak gaan we het misbruik verdringen.”
Schadepost 2: “ik hoor er niet meer bij”
Door seksueel misbruik tijdens de kindertijd wordt een kind veel te vroeg aan volwassen seksualiteit blootgesteld. Daar heb je op jonge leeftijd nog geen kader voor. Een kind kan dit dan ook niet verwerken.
Je wordt een soort “nepvolwassene”: je bent geen gewoon kind meer, je bent een kind dat iets heeft meegemaakt wat kinderen helemaal niet horen mee te maken. Ook wanneer de dader een ander (ouder) kind is geweest, kan de indruk zodanig groot zijn dat het voor de gevolgen en de schade niet uitmaakt. Het zijn van een “niet gewoon kind” zorgt voor eenzaamheid. Dat kan zich in het volwassen leven uiten als een permanent gevoel er niet bij te horen.
“Wanneer je misbruikt bent als kind, ben je geen gewoon kind meer. Je lijkt nergens bij te horen.”
Schadepost 3: verraad
In dat eerste moment van misbruik gebeurt er ontzettend veel. Te veel voor een kind om te bevatten: het werd niet beschermd en is niet langer een “gewoon kind”. Het verraad is een belangrijke schadepost.
Het kind heeft recht op de bescherming en zorg van de volwassenen om zich heen. In plaats daarvan wordt dat vertrouwen beschaamd door de aanval op het lichaam en de integriteit van het kind. Jouw seksuele ontwikkeling wordt onderbroken: vanaf dan is de dader daarover de baas.
De dader zal niet zelden het vertrouwen van het kind hebben gewonnen. Het misbruik is daarom ook een groot verraad aan het basisvertrouwen van het kind. Dit zal niet zelden resulteren in wantrouwen en moeilijkheden met het vertrouwen van mensen en hun bedoelingen. Dit heeft tot gevolg dat het aangaan en behouden van vriendschappen en intieme relaties vaak een uitdaging zijn. Ook dit is een ingrediënt dat bijdraagt aan eenzaamheid.
“In plaats van bescherming en zorg te krijgen, kreeg het kind een aanval op zijn lichaam en integriteit te verwerken. Dat voelt als verraad.”
Schadepost 4: fragiele familieband
Het misbruik heeft ook een grote impact op de relatie van het kind met zijn familieleden. Het komt onvermijdelijk tussen hem en z’n familie in te staan. Met een soort onzichtbare verbinding behoort een kind nu tot “de familie” van de dader. De eigen ouders krijgen geen kans meer.
Dit is een haast onverklaarbaar gevoel, alsof er iets tussen jou en jouw familie in staat. En in werkelijkheid is dat ook zo: de dader heeft je geroofd van je eigen familie. Vaak was er in de bedding van het slachtoffertje al iets niet helemaal veilig. De dader kiest, al dan niet bewust, zijn slachtoffers zorgvuldig. Een onbeschermd kind is een makkelijke prooi.
Wanneer de dader iemand uit de familie is, zorgt dit niet zelden voor een tweedeling in de familie. Of blijft het slachtoffer alleen achter wanneer deze openheid van zaken geeft.
“Door seksueel misbruik rooft de dader je van je familie.”
Schadepost 5: Contact met eigen lijf en gevoel
Om veilig en met zelfvertrouwen het leven aan te gaan, is het van het allergrootste belang dat je jezelf kan beschermen. Door contact te maken met het lijf, je gevoelens en je verlangens, kan je ook weten wat je niet wilt. Dat is dan jouw grens.
Het vermogen om grenzen te voelen en aan te geven, raakt ernstig beschadigd vanaf het moment dat het misbruik plaatsvindt. Gevoelens worden naar achter gedrukt en kunnen niet geuit worden. Het NEE raakt bevroren, het vermogen om NEE te zeggen verstoord.
Ook deze schade zorgt voor eenzaamheid: het is ontzettend eenzaam en leeg als je het gevoel hebt niet over jezelf te kunnen beschikken. De ander zal jou daardoor ook automatisch missen. Want op de grens van het contact met de ander, daar schuurt het, is het spannend maar vind je de ander ook.
Door NEE te zeggen, een grens te voelen, en die aan te geven, geef je ook iets van jezelf. Dan is de plaats van de grens belangrijk: in een vroeg stadium. Niet zelden zegt iemand heel lang JA, terwijl dat al lang NEE had moeten zijn. Op het moment dat het nee dan alsnog komt is die veel te groot en schrikken mensen daarvan. Dat is ook een reden om mensen te verliezen, en voilà: nog een bijdrage aan de eenzaamheid.
Gelukkig is er veel mogelijk om de zelfbescherming te herstellen. Dat gaat dan niet over assertiviteitstraining maar meer over lichaamsgerichte therapie. Deze soort therapie is een belangrijk onderdeel van het verwerkingstraject na seksueel misbruik.
“Vaak zegt een slachtoffer van seksueel misbruik te lang “ja” terwijl hij “nee” bedoelt. Komt de “nee” alsnog, schrikken anderen daarvan.”
Schadepost 6: angst
In het allereerste moment van het misbruik – eigenlijk net een halve seconde ervoor – raakt het slachtoffer in shock. Met alle lichamelijke kenmerken die daarbij horen: verhoogde hartslag, samentrekken van spieren, zweten, stokkende ademhaling etc. Deze angst slaat zich op in het lichaam omdat een slachtoffer na het misbruik bijna nooit kan “uitschrikken”.
Het trauma zit vast in het lichaam. Schrikachtigheid en verhoogde alertheid kan hiervan een gevolg zijn. Het was een schok toen de dader voor de eerste keer zijn seksuele behoeften opdrong aan het kind. Deze schok zorgt voor extra waakzaamheid. Het komt terecht in een geheim omhuld met schuld en schaamte. De schrik van het misbruik zit nu in het lijf.
Niet zelden zal deze angst zorgen voor bijzondere gedragingen waar de overlever zich voor kan schamen. Of angsten die niet reëel zijn. Dit vertel je maar liever niet aan jouw omgeving. Ze zullen vast denken dat je gek bent.
Door in een veilige omgeving, zoals een begeleide praatgroep, je verhaal te delen, zal je merken dat jij daar niet de enige in bent. Er zijn heel wat mensen die precies hetzelfde doen of denken. Jij dacht misschien dat je de enige was, maar door deel te nemen aan de praatgroep blijkt dat niet zo te zijn. Dat met elkaar delen zorgt ervoor dat je niet nog meer geheimen hoeft te hebben.
“De angst die een slachtoffer voelt net voor het misbruik, slaat zich op in het lichaam. Het kan bijna nooit ‘uitschrikken’.”
Schadepost 7: verslavingen
Misbruik en verslavingen gaan hand in hand. Doordat je jezelf in het trauma in verschillende delen hebt moeten splitsen, is er een enorme pijn ontstaan. Ook de eenzaamheid maakt dat het bijna niet te dragen is. Hierdoor heb je een grote behoefte aan pijnstilling.
Maar hoe doe je dat dan? Vooral ook omdat je vaak geen idee hebt waarom je je zo ongelukkig en leeg voelt. Waarom je je zo intens eenzaam voelt.
Het is een normale menselijke beweging om van die pijn af te gaan. Daar kunnen wij alleen ook niet naartoe. Daar heb je echt hulp bij nodig.
Verdoven kan met allerlei dingen: hongeren, eten, shoppen, gokken, pillen, drank of zelfs ieder jaar verhuizen. Dat laatste kan er ook voor zorgen dat je altijd bezig bent en weg van jezelf.
Maar ook onze verslavingen zullen wij niet makkelijk toegeven. Dan is er weer iets van onszelf wat in het geheim verdwijnt. En hoe meer geheimen we hebben, hoe eenzamer wij ons voelen.
“Ook onze verslavingen delen we niet. Het is weer een geheim. Nog iets dat bijdraagt aan onze eenzaamheid.”
Schadepost 8: een dubbelleven
Door de seksuele imprint van de dader stopt onze eigen seksuele ontwikkeling of loopt die ernaast. De seksuele handelingen van de dader worden automatisch gekoppeld aan lust. Dit maakt dat wij later op zoek kunnen gaan naar deze handelingen of de seksuele belevingen. Dit is de automatische herhaling van het trauma, en loopt naast ons “gewone” seksuele leven.
Dit betekent dat iemand die een heteroseksuele relatie heeft, daarnaast in het geheim de homoseksuele handelingen van het misbruik gaat zoeken. Dit is maar een voorbeeld. Voor ieder slachtoffer is het weer anders. Soms wil iemand helemaal geen seks meer, dat kan ook.
In ieder geval is het “geheime” seksuele leven een van de vele ingrediënten die bijdragen aan de intense eenzaamheid die een slachtoffer van seksueel misbruik ervaart.
“Heel vaak beleeft een slachtoffer van seksueel trauma seksualiteit op 2 paden: een automatische herhaling van het trauma en het “gewone” seksuele leven.”
Praatgroepen: contact met lotgenoten
De voorgaande schadeposten geven voorbeelden van hoe pertinent eenzaamheid deel uitmaakt van het leven van een slachtoffer na seksueel misbruik. Daarom is contact met lotgenoten zo belangrijk.
Veel mensen zoeken naar een praatgroep om over de ervaring te vertellen en te ervaren dat ze niet alleen zijn. Dat is heel erg belangrijk. Daarnaast moet er nog veel meer gebeuren, zoals je in bovenstaande wel hebt kunnen lezen.
Een verwerkingstraject bestaat uit verschillende fasen en aspecten:
- de dader uit het innerlijk systeem zetten,
- het contact met het lijf en gevoel vinden,
- grenzen voelen en aangeven,
- seksualiteit ontdoen van de dader,
- nieuwe ervaringen met vertrouwen en veiligheid aangaan,
- het geheim openbreken,
- jezelf leren kennen,
- jouw plek in de groep innemen en beseffen dat je erbij hoort.
Bij Praktijk Voelmoedig werken wij in de groepen aan al deze pijlers van de verwerking. Daarnaast krijg je veel kennis over seksueel misbruiktrauma mee. Daardoor ga jij jezelf steeds beter begrijpen. Dat is belangrijk om uiteindelijk de schuld, schaamte en het geheim bij diegene neer te leggen waar het hoort: bij de dader.
Herstellen na (online) seksueel misbruik
Bij Praktijk Voelmoedig kan je terecht voor hersteltrajecten. Dat is veel meer dan enkel een praatgroep met lotgenoten. In de groepen bieden we ook therapie aan. Je krijgt alle voordelen van een praatgroep met alle extra’s van therapie. Ook zetten wij laagdrempelige lichaamsgerichte therapie in om het contact met lijf en gevoel te versterken.
Over onze onlinegroep: ook dat is meer dan een praatgroep. Ook het online traject biedt ruimte om te delen en kennis te vergaren over seksueel misbruik. Tussen de bijeenkomsten ben je bezig met (t)huiswerkopdrachten die bijdragen aan jouw bewustwordingsproces.
Naast de online verwerking hebben wij ook LIVE groepen en omstandersgroepen, waarin wij volgens hetzelfde concept werken met de deelnemers.
Verwerken van seksueel misbruik is werk. Dat doen wij graag samen met jou!
Ik, Jeannette Dijkstra, organiseer therapiegroepen voor vrouwen na seksueel misbruik waar alle stappen van het verwerkingsproces aan bod komen. Ook praten. Wil je daar meer over weten, klik dan hieronder op de groep van jouw keuze.
In 2024 staan de volgende groepen weer op de agenda:
- Een online cursusgroep met afsluitende LIVE dag
- De vrouwen therapiegroep LIVE
- Verdiepende vervolggroep voor vrouwen
- De omstandersgroep
- Zwanger door seksueel geweld vrouwengroep
Wil je meer info over de verschillende groepen? Neem dan contact op via het contactformulier.
Doordat ik ervaringsdeskundig ben weet ik precies waar jij tegenaan loopt in jouw proces. Tevens ben ik opgeleid door iemand die de gevolgen van seksueel misbruik tot op het bot heeft uitgezocht. De methodiek waar ik mee werk is super gespecialiseerd.
0 Reacties